Στην αρχαία Ελλάδα το Παγγαίο ήταν συνώνυμο των ορυχείων

Καταρχάς να ξεκινήσουμε με μια παραδοχή. Πολλοί από τους Αθηναίους πολίτες της κλασικής αρχαιότητας (που εκτείνεται περίπου από το 480 π.Χ. έως το 323 π.Χ.), δεν ήταν αναγκασμένοι να δουλεύουν. Οι ελεύθεροι πολίτες της κραταιάς και ακμάζουσας εκείνη την εποχή πόλης, πίστευαν ότι θα πρέπει να είναι απαλλαγμένοι από την εργασία προκειμένου να μπορούν απερίσπαστοι να ασχολούνται με την πολιτική και τις διαδικασίες της άμεσης δημοκρατίας.

Φιλόσοφοι όπως ο Πλάτων, ο Ξενοφών και ο Αριστοτέλης καθώς και η συντριπτική πλειοψηφία της αριστοκρατικής τάξης, θεωρούσαν υποτιμητική κάθε μορφή χειρωνακτικής ή γενικότερα μισθωτής εργασίας τις οποίες αναλάμβαναν να φέρουν εις πέρας ως επί το πλείστον δούλοι και μέτοικοι.

Ο φιλόσοφος Αριστοτέλης

Στην αθηναϊκή οικονομική ζωή λειτουργούσε όπως και στις μέρες μας, ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης και τα επαγγέλματα ήταν δεκάδες. Αρκετά μάλιστα εξ αυτών επιβιώνουν μέχρι τις μέρες μας, ενώ και τότε θα πρέπει να έχουμε κατά νου ότι υπήρχε ανεργία. Κάθε πρωί όσοι δεν είχαν εργασία και έπρεπε να έχουν ένα εισόδημα για να μπορούν να ζήσουν αξιοπρεπώς, συγκεντρώνονταν στην Αγορά και οι εργοδότες επέλεγαν όσους ήθελαν για ένα καθορισμένο χρονικό διάστημα. Όταν όμως η ανεργία ήταν ιδιαίτερα μεγάλη, οι κυβερνώντες κατέφευγαν στη λύση της υλοποίησης μεγάλων δημοσίων έργων που για να φέρουν εις πέρας, απασχολούσαν όσους είχαν ανάγκη από δουλειά.

Ο σπουδαίος ιστορικός Πλούταρχος υποστηρίζει ότι ένας από τους λόγους που ο Περικλής αποφάσισε να επανακατασκευάσει την κατεστραμμένη από την επιδρομή των Περσών Ακρόπολη των Αθηνών δημιουργώντας το ανυπέρβλητου κάλλους γνωστό μνημείο, ήταν ακριβώς κι αυτός.

Η δουλειά που κανείς δεν ήθελε να κάνει

Το μέρος που κανείς δεν ήθελε να καταλήξει οικειοθελώς ήταν το ορυχείο. Οι συνθήκες εκεί ήταν τόσο απάνθρωπες που παντού έβλεπες να απασχολούνται μονάχα δούλοι που άνοιγαν χαμηλές στοές με τις αξίνες, τις σμίλες και τα σφυριά στην προσπάθειά τους να εξορύξουν τα πολύτιμα μεταλλεύματα που άλλοι μετέφεραν έξω από τις γαλαρίες. Η ζέστη ήταν ανυπόφορη τους καλοκαιρινούς μήνες εκεί μέσα, όπως και το κρύο το χειμώνα.

Συν τοις άλλοις τα μέτρα υποστύλωσης και εξαερισμού ήταν υποτυπώδη με αποτέλεσμα πολλοί να χάνουν τη ζωή τους. Κάτι τέτοιο συνέβαινε συχνά για παράδειγμα στα ορυχεία του Λαυρίου και στα χρυσορυχεία του όρους Παγγαίο, που εκτείνεται στους σημερινούς νομούς Καβάλας και Σερρών.

Ανάμεσα στα θύματα συγκαταλέγονταν και μικρά παιδιά – δούλοι που καλούνταν να σέρνονται μέσα στις μικρότερες σήραγγες που δεν χωρούσαν οι ενήλικοι, συχνά σε βάθος ακόμη και 100 μέτρα κάτω από το έδαφος.