Θα συνεχίσουν οι πολίτες να ξελασπώνουν τις ΔΕΥΑ;

Ο ΚΟΜΠΟΣ ΕΦΤΑΣΕ ΣΤΟ ΧΤΕΝΙ ΗΡΘΕ Η ΩΡΑ ΝΑ ΞΑΚΑΘΑΡΙΣΕΙ ΤΟ ΤΟΠΙΟ…

Οι Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης και Αποχέτευσης δεν μπορούν εσαεί να μετακυλούν το κόστος της ζημιογόνου λειτουργίας τους στους πολίτες

Όταν αποφασίστηκε η κατάργηση των δημοτικών επιχειρήσεων, με κάποιες εξαιρέσεις, πριν από μια δεκαετία, ήταν ξεκάθαρο ότι κάτι δεν πήγαινε καλά με τη λειτουργία τους. Οι δήμοι ήταν κακοί «επιχειρηματίες» ή έτσι κρίθηκε. Εκ των πραγμάτων. Όπως και το κράτος αποδείχτηκε κακό στον ρόλο του επιχειρηματία…

Θεωρητικά και ιδεολογικά μπορεί να φαίνεται ιδανικός ο ρόλος του δημοσίου ευρύτερα ως επιχειρηματία. Η πράξη όμως στην Ελλάδα έχει δείξει ακριβώς το αντίθετο. Μόνο μια παράμετρο, τη βασική για επιχείρηση, θα θέσω: Μια επιχείρηση κρατική ή ιδιωτική πρέπει να είναι επικερδής. Αν δεν είναι κλείνει (και δεν ονομάζεται καν επιχείρηση…). Κι αν δεν μπορεί να κλείσει τότε έχει ανάγκη από διαρκή χρηματοδότηση για να μην είναι ελλειμματική. Δηλαδή χρειάζεται να την πληρώνουμε όλοι οι φορολογούμενοι και να αρμέγει διαρκώς την αγελάδα…

Στις επιχειρήσεις που έμειναν σε λειτουργία περιλαμβάνονται οι Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης και Αποχέτευσης, οι ΔΕΥΑ. Οι οποίες ακολούθησαν δυστυχώς τη λογική λειτουργίας και των υπολοίπων επιχειρήσεων των ΟΤΑ, που έκλεισαν. Είναι ελλειμματικές και μάλιστα τόσο πολύ, που συσσωρεύουν διαρκώς χρέη, με αποτέλεσμα όταν φτάνει ο κόμπος στο χτένι να χρειάζεται το μάρμαρο να το πληρώσουν είτε οι καταναλωτές, είτε η εκάστοτε κυβέρνηση, με χαριστικές ρυθμίσεις ή για να το πούμε πιο λαϊκά με δωράκια για να συνεχίσουν να λειτουργούν.

Και το πρόβλημα δεν είναι τα χρέη που χαρίζονται. Δεν θα ήταν πρόβλημα εφόσον έσβηνε το χρέος και δεν δημιουργούταν ξανά. Έλα όμως που τα χρέη χαρίζονται ή τέλος πάντων τα πληρώνει άλλος και δημιουργούνται διαρκώς νέα. Η κατάσταση θυμίζει θέατρο του παραλόγου. Και προφανώς δεν μπορεί να συνεχιστεί εσαεί. Υπάρχει πρόβλημα και μάλιστα μεγάλο. Κι αυτό το πρόβλημα, όσο δεν λύνεται διογκώνεται.

Αυτό με τους λογαριασμούς του νερού στους εκτός πολεοδομικού συγκροτήματος δήμους της Θεσσαλονίκης πρέπει να το πάρουν όλοι αλλιώς. Οι ΔΕΥΑ, όπως όλες οι δημοτικές επιχειρήσεις στο παρελθόν και το παρόν, δεν είναι υγιείς οικονομικά. Έχουν ζητήματα, γι’ αυτό άλλωστε και προέκυψε και σχετική νομοθεσία, διότι κάποτε είχαν γίνει μόδα οι δημοτικές επιχειρήσεις. Οι δήμοι έχουν αποτύχει έτσι κι αλλιώς ως επιχειρηματίες, όπως και συνολικά το κράτος, οπότε μπαίνοντας το σχετικό φρένο, περιορίστηκε το πρόβλημα.

Το κακό με τις ΔΕΥΑ είναι ότι το πρόβλημά τους δεν είναι μόνον τεχνικό και συνεπώς οικονομικό. Είναι και πολιτικό. Θυμίζω ότι στο πρόσφατο παρελθόν είχαν αποκαλυφθεί τα προβλήματα της μη καταμέτρησης των καταναλώσεων, ειδικά σε αγροτικούς δήμους και δήμους με μονοκατοικίες, ανάγκες σε ποτίσματα κτλ. Χρεώσεις κατά το δοκούν και προφανώς χαμηλότερες, λόγω του πολιτικού κόστους, έφεραν στα πρόθυρα της χρεωκοπίας πολλές ΔΕΥΑ. Σώθηκαν πολιτικά, όχι όμως και οικονομικά. Με χάρες από τις κυβερνήσεις, τα προσωρινά χρέη καλύφθηκαν, το πρόβλημα κουκουλώθηκε, αλλά επανέρχεται δριμύτερο, διότι πολύ απλά δεν λύθηκε. Και δεν πρόκειται να λυθεί όσο δεν θέλουν να το αντιμετωπίσουν ορθολογικά οι δήμοι.

Τι σημαίνει ορθολογικά;

Πρώτον ότι πρέπει να γίνουν τεράστιες επενδύσεις, ώστε τα δίκτυα υδροδότησης και άρδευσης να εκσυγχρονιστούν, για να σταματήσουν οι εξωφρενικές διαρροές. Απώλειες νερού σημαίνει απώλειες χρημάτων και χρέη. Διότι το νερό αντλείται και για την άντληση καταναλώνεται ρεύμα, το οποίο κοστίζει. Όταν το κόστος του ρεύματος δεν επιμερίζεται στους λογαριασμούς, διότι οι καταναλώσεις που καταμετρώνται είναι για το μισό νερό που αντλείται, τότε η ΔΕΥΑ δεν εισπράττει καν όσα καταναλώνει για να αντλεί νερό που στην πορεία κάπου χάνεται…

Δεύτερον ότι πρέπει να γίνεται καταγραφή της κατανάλωσης σε κάθε νοικοκυριό και κάθε άλλο καταναλωτή (αγρότη, επιχείρηση κτλ.) με υδρόμετρα και να υπάρχει επιτέλους σωστή χρέωση, για να μη χρειάζεται κάθε τόσο να αυξάνονται τα τιμολόγια ή να φορτώνεται με χρέη η δημοτική επιχείρηση.

Τρίτον ότι οι ΔΕΥΑ πρέπει να λειτουργούν ως επιχειρήσεις. Εάν είναι επιχειρήσεις που μπαίνουν μέσα, πρέπει να το πάρουν αλλιώς. Σε άλλη περίπτωση το μάρμαρο θα το πληρώνουν οι καταναλωτές και ο δήμος. Μια θα το αποπληρώσει η μια κυβέρνηση, μια η άλλη, κάποια στιγμή δε θα βρίσκεται κυβέρνηση να ξεχρεώνει τους δήμους…

Δεν πιάνω καν το θέμα της ποιότητας του νερού (όπου είναι ασφαλές και πόσιμο…). Ήδη ζητήματα έχουν αντιμετωπίσει όλοι οι δήμοι του νομού Θεσσαλονίκης, που είναι εκτός δικτύου ΕΥΑΘ με τις καταμετρήσεις, που έφεραν αναγκαστικά μεταχρονολογημένες χρεώσεις, το αντιμετωπίζει τώρα έντονα ο δήμος Ωραιοκάστρου με τους υπέρογκους λογαριασμούς, το αντιμετωπίζει ο δήμος Λαγκαδά, που του αποπλήρωσε χρέος περίπου 4,5 εκατ. ευρώ η κυβέρνηση και τώρα προκύπτει ξανά με νέο χρέος που πλησιάζει το προσφάτως αποπληρωθέν με… έξωθεν βοήθεια και έπονται κι άλλοι.

Πάντως λύση δεν είναι να πληρώσουν την αδυναμία σωστής λειτουργίας των επιχειρήσεων οι δημότες ή οι φορολογούμενοι. Διότι δεν θα την πληρώσουν μόνο μια φορά. Κι εδώ είναι το ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα.

Πρέπει συνολικά όλοι όσοι εμπλέκονται σε αυτή την ιστορία να βρουν έναν άλλο τρόπο λειτουργίας των ΔΕΥΑ. Κοινωνικό αγαθό το νερό, αλλά κοστίζει. Και το κόστος αυτό κάποιος πρέπει να το πληρώνει. Τα τιμολόγια πρέπει να είναι ορθολογικά. Κι αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να αυξηθεί η τιμή του νερού. Ορθολογικά θα είναι όταν λειτουργεί καλά ο πάροχος του νερού.

Τι γίνεται όμως σήμερα στις περισσότερες περιπτώσεις; Οι ΔΕΥΑ αντί να λύσουν τα προβλήματά τους και να λειτουργήσουν σωστά, συνεχίζουν να είναι ζημιογόνες, να δημιουργούν χρέη και να μετακυλούν αυτά τα χρέη στους δημότες.

Οι νέες δημοτικές αρχές που θα προκύψουν τον Οκτώβριο οφείλουν να τα βάλουν κάτω και να βρουν λύσεις στα πραγματικά ζητήματα των ΔΕΥΑ κι όχι να συνεχίσουν να τα κρύβουν κάτω από το χαλί.

Οι ΔΕΥΑ πρέπει να κάνουν μια συνολική μελέτη η καθεμιά και να δουν τι χρειάζονται για να λειτουργήσουν σωστά. Δηλαδή, να δουν τις διαρροές τους, το νερό που χάνεται και να διεκδικήσουν πόρους ώστε να μη χάνεται ούτε σταγόνα νερού. Επίσης, πρέπει να δουν εάν καταμετρώνται με συνέπεια οι καταναλώσεις και τι χρεώνουν στους δημότες. Τι χρειάζεται σε υποδομές για να γίνει αυτό. Να δουν και όλες τις άλλες προβληματικές παραμέτρους του συνολικού κόστους λειτουργίας τους και να τις λύσουν.

Οι ΔΕΥΑ -λέει η λογική- πρέπει να είναι κερδοφόρες και μπορούν. Η σημερινή κατάσταση, που σχεδόν όλες είναι ζημιογόνες, αποδεικνύει ότι κάτι δεν πάει καλά. Δεν υπονοώ ούτε ότι πρέπει να απολυθεί προσωπικό (άλλωστε το λειτουργικό κόστος επηρεάζεται ελάχιστα από το μισθολογικό) ούτε ότι πρέπει να ιδιωτικοποιηθούν (διότι ο ιδιώτης θα πληρώσει τα χρέη του ο ίδιος κι όχι οι πολίτες), ούτε ότι πρέπει να βάλουν «λουκέτο». Είναι όμως αυταπόδεικτο ότι πρέπει να λειτουργήσουν ως επιχειρήσεις. Κοινωφελείς ή κοινωνικές ή όπως θέλετε να τις πείτε και πάλι δεν μπορούν να ξεφύγουν από τον κανόνα της επιχείρησης. Επιχείρηση που μπαίνει διαρκώς μέσα συνιστά πρόβλημα. Κι αυτό το πρόβλημα το πληρώνουμε όλοι. Ε, πάει πολύ να γίνεται πάρτι χρεών και πεταμένων χρημάτων στην πλάτη μας διαρκώς και κανείς να μη συγκινείται.

Η λογική της αύξησης των τιμολογίων για να καλυφθούν οι δικές μου αμαρτίες δεν είναι καν λογική. Κι επειδή μιλάμε για το αγαθό του νερού και τα οικονομικά των νοικοκυριών, κάποια στιγμή η οργή των πολιτών θα μεγαλώσει. Ας το λάβουν υπόψη τους όσοι διεκδικούν σήμερα την ηγεσία των δήμων για την επόμενη πενταετία…

ΤΑΣΟΣ ΤΑΣΙΟΥΛΑΣ