Η Βουλγαρία μας εξάγει την ρύπανσή της

ΑΡΘΡΟ ΣΟΚ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΑΝΔΡΙΑΝΟΠΟΥΛΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Σοβαρό ζήτημα αναφορικά με τα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης που δέχεται η Ελλάδα από τη Βουλγαρία, μια από τις πιο ρυπογόνες χώρες της Ευρώπης, αναδεικνύει πρόσφατη μελέτη του βουλγαρικού ανεξάρτητου ερευνητικού Κέντρου για την Ενέργεια και τον Καθαρό Αέρα (CREA). Βάσει των όσων προκύπτουν, οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα της γειτονικής χώρας –πέντε από τους οποίους βρίσκονται κοντά στα σύνορα με την Ελλάδα– ευθύνονται για χιλιάδες πρόωρους θανάτους και νοσηλείες εξαιτίας της ατμοσφαιρικής ρύπανσης που προκαλούν. Κι επειδή η ατμοσφαιρική ρύπανση δεν γνωρίζει σύνορα, αυτό επιφέρει σημαντικές επιπτώσεις και στη χώρα μας.

15.000 θάνατοι κάθε χρόνο

Το πρόβλημα είναι τόσο σοβαρό, που σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, υπολογίζεται πως κάθε χρόνο η έκθεση από τη συνολική ατμοσφαιρική ρύπανση στη Βουλγαρία οδηγεί σε περίπου 15.000 θανάτους. Είναι ενδεικτικό ότι, σύμφωνα με το CREA, οι επίμαχοι σταθμοί που βρίσκονται στην νοτιοανατολική περιοχή της χώρας, ευθύνονται για τη συγκέντρωση μερικών από τα υψηλότερα επίπεδα διοξειδίου του θείου στην Ευρώπη.

Οι εκπομπές από αυτούς τους σταθμούς οδηγούν σε αυξημένες συγκεντρώσεις ρύπων, όπως διοξείδιο του αζώτου, διοξείδιο του θείου και μικροσωματίδια PM 2.5, τα οποία είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες μόλυνσης. Καθώς οι συγκεκριμένοι ρύποι μπορούν να παραμείνουν στην ατμόσφαιρα για 1-2 εβδομάδες, μεταφέρονται σύμφωνα με το CREA και στην Ελλάδα, τη Σερβία, τη Βόρεια Μακεδονία και την Τουρκία.

Σύμφωνα με όσα δήλωσε στην Κ η Ντεσίσλαβα Μίκοβα, υπεύθυνη εκστρατείαςγια τοΚλίμα καιτην Ενέργεια στη Greenpeace Κεντρικής και Νότιας Ευρώπης και στη Βουλγαρία, μέρος αυτής της μόλυνσης μπορεί να φτάνει μέσω των ρευμάτων του αέρα ακόμη και έως την Αθήνα, αλλά διαλύεται εξαιτίας της ατμοσφαιρικής πίεσης. Αυτό σημαίνει ότι η ανεξαρτητοποίηση της Βουλγαρίας από τον άνθρακα δεν είναι επιβεβλημένη μόνο για την ίδια, αλλά και για τις γύρω χώρες. Αλλωστε, όπως χαρακτηριστικά σημείωσε, τα αιωρούμενα σωματίδια επηρεάζουν κυριολεκτικά κάθε μέρος του ανθρώπινου σώματος.

Πέραν του υγειονομικού αντίκτυπου, η ατμοσφαιρική ρύπανση προκαλεί σύμφωνα με την επίμαχη μελέτη και σημαντικό οικονομικό κόστος, το οποίο οφείλεται μεταξύ άλλων σε μια σειρά από ζητήματα υγείας, συμπεριλαμβανομένης της απώλειας της ζωής και το κόστος της υγειονομικής περίθαλψης.

Το γράφημα του CREA όπου αποτυπώνεται η εκπομπή των ρυπογόνων μικροσωματιδίων PM 2.5, τα οποία φτάνουν έως και την Αθήνα, εξαιτίας της καύσης άνθρακα στη νοτιοανατολική Βουλγαρία.© Παρέχεται από: Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Χρησιμοποιούν κακής ποιότητας άνθρακα

Παρότι η βουλγαρική κυβέρνηση, σύμφωνα με το CREA, δέχεται πιέσεις για τη σταδιακή κατάργηση της καύσης άνθρακα, η ίδια, επικαλούμενη την ενεργειακή ασφάλεια και τις οικονομικές κρίσεις, ανακάλεσε τα σχέδια για τη σταδιακή κατάργηση των σταθμών ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα και τώρα προτείνει την κατάργησή τους το 2038.

Σύμφωνα με την κ. Μίκοβα, αυτή η πρόταση είναι αρκετά προβληματική, δεδομένης της κλιματικής κρίσης και της ανάγκης που δημιουργείται εξαιτίας αυτής, για μείωση της μόλυνσης στον αέρα και το περιβάλλον. Η κυβέρνηση δεν έχει λάβει σημαντικά μέτρα προκειμένου να οδηγηθούμε σε πιο ανανεώσιμες μορφές παραγωγής ενέργειας.

Μάλιστα το 2022 το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης αποφάνθηκε ότι η Βουλγαρία απέτυχε να αντιμετωπίσει το ζήτημα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης για τους πολίτες της. Το γεγονός ότι όπως έχει αποδειχθεί, οι κάτοικοι της νοτιοανατολικής Βουλγαρίας ζουν εδώ και χρόνια σε ένα ιδιαιτέρως ρυπογόνο περιβάλλον έχει οδηγήσει σε έντονες αντιδράσεις προκειμένου αυτοί οι σταθμοί να απομακρυνθούν από την περιοχή.

Παρ’ όλα αυτά, σύμφωνα με την κ. Μίκοβα, η κυβέρνηση τους επέτρεψε να παραμείνουν. Αναφορικά με τους λόγους που οι συγκεκριμένοι σταθμοί προκαλούν αυτή τη μεγάλη περιβαλλοντική επιβάρυνση, η ίδια σχολίασε πως αυτό εν πολλοίς οφείλεται στονασύμφορο και κακής ποιότητας άνθρακα που χρησιμοποιούν.

Η ατμοσφαιρική ρύπανση επιφέρει και σημαντικό οικονομικό αντίκτυπο, ο οποίος εν πολλοίς οφείλεται σε μια σειρά από ζητήματα υγείας.

Οπως σημειώνει η ίδια χαρακτηριστικά, περίπου το 40% της ηλεκτρικής ενέργειας της Βουλγαρίας παράγεται από λιγνίτη χαμηλής ποιότητας και πλούσιο σε σκόνη. Ενας από τους πολλούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής της χώρας που, σύμφωνα με την ίδια, δεν πληρούν τις σύγχρονες απαιτήσεις για τους ρύπους, είναι ο κρατικός σταθμός Maritsa Iztok 2, πουέχει τη μεγαλύτερη δυναμικότητα άνθρακα στα Βαλκάνια.

Τα τρία σενάρια

Στην επίμαχη έρευνα παρατίθενται επίσης υπολογισμοί που πραγματοποίησε το CREA, αναφορικά με τις επιπτώσεις στην ποιότητα του αέρα εξαιτίας της καύσης άνθρακα στη Βουλγαρία, στην περίπτωση τριών διαφορετικών σεναρίων.

Εάν εφαρμοστεί το πρώτο σενάριο, το οποίο προτείνεται επί του παρόντος από τη βουλγαρική κυβέρνηση και προβλέπει ότι έως το 2038 όλοι οι σταθμοί θα συνεχίσουν να λειτουργούν με τις τρέχουσες δυναμικότητες ισχύος καθ’ όλο αυτό το χρονικό διάστημα, τότε σύμφωνα με το CREA οι συνέπειες θα είναι καταστροφικές, αφού κατά μέσο όρο θα υπάρξουν 5.500 πρόωροι θάνατοι, 4.600 εισαγωγές σε νοσοκομεία και πολλές χιλιάδες περιπτώσεις ασθενειών όπως άσθμα, βρογχίτιδα, ακόμη και χαμένες μονάδες IQ. Το οικονομικό κόστος υπολογίζεται σε 9-23 δισεκατομμύρια ευρώ.

Αν η λειτουργία των σταθμών συνεχιστεί με την ίδια ισχύ έως το 2038 –όπως επιδιώκει η βουλγαρική κυβέρνηση– το CREA εκτιμά πως θα σημειωθούν 5.500 πρόωροι θάνατοι.

Σύμφωνα με το δεύτερο σενάριο οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα, ακολουθούν μια επιταχυνόμενη σταδιακή κατάργηση και η δυναμικότητα αυτών των μονάδων μειώνεται κατά 26% έως το 2026, κατά 41% έως το 2030, και κατά 100% έως το 2035. Σε αυτήν την περίπτωση η ατμοσφαιρική ρύπανση μειώνεται, οδηγώντας σε χαμηλότερη επιβάρυνση της δημόσιας υγείας και οικονομίας, αφού μεταξύ άλλων, σύμφωνα με το CREA, αποτρέπονται 3.300 πρόωροι θάνατοι και 2.400 εισαγωγές σε νοσοκομεία. Υπολογίζεται πως η οικονομική εξοικονόμηση αυτής της πρακτικής θα ανέλθει στα 9 δισεκατομμύρια ευρώ.

Στο τρίτο σενάριο, η επιταχυνόμενη σταδιακή κατάργηση επεκτείνεται τόσο στις μονάδες ηλεκτρικής ενέργειας, όσο και στις μονάδες συνδυασμένης θερμότητας και ενέργειας, ενώ οι βιομηχανικές μονάδες διατηρούν την τρέχουσα δυναμικότητα ισχύος. Τότε, μπορούν να αποτραπούν σύμφωνα με το CREA 3.600 πρόωροι θάνατοι και 2.700 εισαγωγές σε νοσοκομεία, ενώ η οικονομική εξοικονόμηση υπολογίζεται σε 10 δισεκατομμύρια ευρώ.