Αφιέρωμα στη Νικήσιανη από την Αθανασία Ζημιλιάγκου

Η Νικήσιανη είναι μια κωμόπολη στην περιοχή της Καβάλας με 3.000 κατοίκους, και πάνω από 18 εκκλησίες. Τι είναι αυτό που οδήγησε τους κατοίκους να συνεισφέρουν τόσο οικονομικά όσο και με εργασία για την ανέγερση τόσων εκκλησιών;

Η Νικήσιανη είναι κτισμένη από τα πανάρχαια χρόνια στις παρυφές του Παγγαίου όρους. Ανήκει στον δήμο Παγγαίου Καβάλας και βρίσκεται σε υψόμετρο περίπου 300 μέτρων. Λόφοι με τις στρογγυλές πράσινες κορυφές τους διαδέχονται ο ένας τον άλλο και ανεβαίνουν προοδευτικά σαν σκαλοπάτια στον κύριο κορμό του όρους, ο οποίος είμαι γεμάτος από πανύψηλα δέντρα, κυρίως καστανιές, βελανιδιές και οξιές. Προς το βουνό, συνολικά η σύνθεση του τοπίου θυμίζει κολοσσιαίο αμφιθέατρο, με επιστέγασμα τις επιβλητικές και γοητευτικές κορυφές του Παγγαίου όρους.

Ιερά προσκυνήματα της Νικήσιανης

1. Ιερός Ναός Εισοδίων της Θεοτόκου: Είναι η κεντρική εκκλησία της Νικήσιανης. Κτίστηκε το 1837 με δαπάνες της ιερής μονής Εικοσιφοίνισσας και συνδρομή και εργασία των κατοίκων της κωμόπολης. Ο καθ’ αυτό σταυροπηγιακός ναός, που είναι απλή τρίκλιτη βασιλική, έχει διαστάσεις 26×15 μέτρα και ύψος 9,50 μέτρα, ενώ το πάχος του τοίχου πλησιάζει το μέτρο. Ο νάρθηκας περιβάλλεται από ψηλά παράθυρα με χρωματιστά κρύσταλλα. Στον κυρίως ναό μπορεί να εισέλθει κανείς από την κεντρική πύλη ή από τις δύο πλαϊνές εισόδους. Δύο κλίμακες στα άκρα του κυρίως ναού οδηγούν στον γυναικωνίτη, που βρίσκεται σε ύψος τέσσερα μέτρα από το έδαφος. Το 1963 έγινε ανακαίνιση του ιερού ναού και προστέθηκε στον κυρίως ναό ο καινούριος νάρθηκας.

Νικήσιανη: Η κωμόπολη με τις 18 εκκλησίες!

2. Ιερός Ναός των Αγίων Θεοπατόρων Ιωακείμ και Άννης: Στέκει ιερό κειμήλιο, καθώς χάνεται στα βάθη των αιώνων. Οι γεροντότεροι αναφέρουν ότι είχαν βρει την εκκλησία πάππου προς πάππου. Γι’ αυτό υπάρχουν αισθητές αλλοιώσεις στο εικονογραφημένο τμήμα της κόγχης του ιερού. Σύμφωνα με την παράδοση, η εκκλησία κτίστηκε από κάποιον Τούρκο μπέη της περιοχής, ο οποίος βλέποντας ότι οι Νικησιανιώτες εργάτες που δούλευαν στα κτήματά του ήταν εργατικοί και ευσυνείδητοι και διαπιστώνοντας τη δυνατή πίστη τους στον Χριστό, αποφάσισε για να τους ευχαριστήσει να χτίσει αυτή την εκκλησία. Κάποιοι άλλοι υποστηρίζουν ότι ο μπέης αυτός είχε ασπαστεί τον Χριστιανισμό και προκειμένου να προφυλαχθεί από τους Τούρκους βρήκε ως δικαιολογία για την ανέγερση του ναού την εργατικότητα και την πίστη των κατοίκων. Η ευλάβεια των κατοίκων προς την Αγία Άννα παραμένει πολύ μεγάλη και πολλοί είναι αυτοί, σύμφωνα με τις αφηγήσεις των γερόντων, που αναφέρουν ότι είδαν την Αγία Άννα να παρουσιάζεται με στοργή και αγάπη στο κρεβάτι του πόνου τους και να βρίσκουν λύση στα προβλήματά τους όταν την επικαλέστηκαν.

3. Το παρεκκλήσι της Αγίας Μαρίνας: Στη θέση του υπήρχε ένα προσκυνητάρι, το οποίο οι κάτοικοι με την ευσέβειά τους το μετέτρεψαν σε ωραία τρουλωτή εκκλησία. Δύο κυπαρίσσια γέρνουν το ένα προς το άλλο, λες και υποδέχονται τον προσκυνητή. Λέγεται ότι κατά τη βουλγαρική κατοχή μια βίαιη και δυνατή βοή ανάγκασε τα βουλγαρικά στρατεύματα να σταματήσουν στο συγκεκριμένο σημείο και να μην προχωρήσουν στην πυρπόληση και καταστροφή της Νικήσιανης.

4. Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου: Πρόκειται για πολύ παλιά, λιθόκτιστη εκκλησία, σκεπασμένη με πλάκα Ακροβουνίου. Λειτουργούσε ως κοιμητήριο τότε που το μεγαλύτερο τμήμα του χωριού ήταν κτισμένο στην περιοχή της Αγίας Άννας. Όταν αργότερα οι κατοικίες επεκτάθηκαν προς τα δυτικά, το νεκροταφείο βρέθηκε ανάμεσα στα σπίτια και έτσι οι κάτοικοι αναγκάστηκαν να το μεταφέρουν στην περιοχή του Προφήτη Ηλία. Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου παραμένει στη θέση της ως οστεοφυλάκιο. Στο υπόγειό της υπάρχουν τα οστά χιλιάδων προκεκοιμημένων κατοίκων.

5. Το ξωκλήσι του Αγίου Ελευθερίου: Μια όμορφη εκκλησία σε περίβλεπτη τοποθεσία, όπου υπήρχε παλαιότερα μικρό προσκυνητάρι. Κτίστηκε το 1978 από τον Παρασίδη Παράσχο, με τη συνδρομή και εργασία των κατοίκων.

6. Το ξωκλήσι του Αγίου Κωνσταντίνου: Ωραίο ξωκλήσι στη ράχη κορυφογραμμής προς το Παγγαίο. Κτίστηκε το 1974 από τον Δημήτριο Ασβεστά και τον Γεώργιο Πασχαλούδη, με τη βοήθεια και συνδρομή και άλλων κατοίκων της περιοχής. Λίγο πιο πέρα υπάρχει τεράστιος μαρμάρινος σταυρός, ο οποίος στήθηκε το 1986. Η πανοραμική θέα προς τη Νικήσιανη, το Παγγαίο και τον κάμπο είναι μοναδική.

7. Το ξωκλήσι των Αγίων Αναργύρων: Κτίστηκε το 1975 από τον Κιούπκιολη Πασχάλη ως τάμα για την ασθενή γυναίκα του σε μια κατάφυτη από δέντρα περιοχή, πολύ κοντά στον Άγιο Γεώργιο και στον Άγιο Νεκτάριο. Στην τελική διαμόρφωση του ναού βοήθησαν και οι Καντιφούδης Οδυσσέας και Μπρούσας Θεόδωρος.

8. Το ξωκλήσι του Αγίου Νεκταρίου: Το όμορφο αυτό ξωκλήσι, πολύ κοντά στους Αγίους Αναργύρους, είναι τάμα της Υβόνης Τερζούδη, δασκάλας από τη Νικήσιανη που έζησε στην Αμερική. Κτίστηκε από τους Μανώλη Χρίστο και Αθανάσιο Κοντούδη στο οικόπεδο που δώρισε ο Δημούδης Αθανάσιος.

9. Το ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου: Το ερημικό ξωκλήσι, λίγο πιο πάνω από τα τελευταία σπίτια της Νικήσιανης, δίνει ξεχωριστή χάρη στην περιοχή και ο διαβάτης που περνά, αισθάνεται την έλξη με ευλάβεια να χαιρετήσει τον Άγιο Γεώργιο. Πρόκειται για ένα ξωκλήσι τυλιγμένο στα κυπαρίσσια και τα πεύκα. Από παλιά μέχρι και σήμερα υπάρχει η συνήθεια, οι νέοι που πρόκειται να στρατευθούν πριν παρουσιαστούν στις μονάδες τους, την παραμονή της αναχώρησής τους, να λειτουργούνται στον Άγιο Γεώργιο.

10. Το ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής: Σε ένα ειδυλλιακό τοπίο, μέσα στο πράσινο της φύσης, στη δροσιά των δέντρων και τα δροσερά νερά από τις ωραίες κτιστές βρύσες, είναι κτισμένο το ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής. Ο ναός αυτός κτίστηκε το 1985 στη θέση όπου παλαιότερα ευλαβής χριστιανή, καθοδηγούμενη από θεία υπόδειξη, ανέσκαπτε μόνη της με μεγάλη επιμονή για την ανεύρεση αρχαίου χριστιανικού ναού και ιερών κειμηλίων. Ο κόσμος δεν έδινε σημασία στην επίμονη προσπάθεια αυτής της γυναίκας και την παρεξηγούσε. Ωστόσο, αργότερα, στο μέρος αυτό βρέθηκαν ιερά σκεύη, τεμάχια από ιερά άμφια και εικόνες, καθώς επίσης και βάσεις αρχαίου χριστιανικού ναού. Έτσι, οι κάτοικοι ανήγειραν τον ναό της Αγίας Παρασκευής.

11. Το ξωκλήσι του Αγίου Βασιλιά: Το ξωκλήσι αυτό κτίστηκε το 1974 από τον Δασκαλούδη Βασίλειο, με τη βοήθεια και άλλων κατοίκων, στο αγίασμα όπου παλαιότερα έβγαινε πάρα πολύ νερό. Είναι αφιερωμένο στη μνήμη του αγίου Βασιλέα, επισκόπου Αμασίας του Πόντου, ο οποίος μαρτύρησε επί Λικινίου, αυτοκράτορα των Ρωμαίων.

12. Το ξωκλήσι του Αγίου Παντελεήμονα: Την ημέρα της γιορτής του αγίου Παντελεήμονα, 27 Ιουλίου 1968, οι εργαζόμενοι στα μάρμαρα γλίτωσαν από σοβαρό ατύχημα. Η σωτηρία τους αποδόθηκε στον εορτάζοντα άγιο και έτσι αποφάσισαν όλοι μαζί στο μικρό προσκυνητάρι που βρισκόταν στην άκρη του χωριού, στον δρόμο προς τον Άγιο Δημήτριο, να χτίσουν αυτό το όμορφο ξωκλήσι, με βάση μια τεράστια μαρμάρινη πλάκα.

13. Το ξωκλήσι του προφήτη Ηλία: Στη θέση αυτή, όπου παλαιότερα υπήρχε ένα απλό προσκυνητάρι, η εκκλησιαστική επιτροπή της εκκλησίας των Εισοδίων της Θεοτόκου Νικήσιανης, με τη συνεργασία και τη συνδρομή των κατοίκων, το 1960 ανήγειρε την εκκλησία αυτή, εφόσον το νεκροταφείο της κωμόπολης μεταφέρθηκε στην περιοχή αυτή.

14. Το ξωκλήσι της Αγίας Βαρβάρας και το αγίασμά της: Περίπου 100 μέτρα πιο πέρα από το μοναστήρι του Αγίου Δημητρίου βρίσκεται το μικρό ξωκλήσι της Αγίας Βαρβάρας. Χτίστηκε το 1980 από τον Μήτιο Απόστολο με προσωπική εργασία και συνεισφορά των κατοίκων της Νικήσιανης. Δίπλα από την εκκλησία βρίσκεται το αγίασμα, αρκετά βαθιά μέσα στη γη, απ’ όπου παλαιότερα ανέβλυζε άφθονο νερό. Σύμφωνα με την παράδοση, όταν οι Βούλγαροι λεηλατούσαν το μοναστήρι της Εικοσιφοίνισσας, οι Νικησιανιώτες, μέσω υπόγειας σήραγγας που άρχιζε από το αγίασμα και έφτανε μέχρι το μοναστήρι, μπροστά από τα μάτια των Βουλγάρων πήραν τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας και την έκρυψαν για ένα χρονικό διάστημα στο αγίασμα της Αγίας Βαρβάρας για να μην τη βρουν οι Βούλγαροι.

15. Το ξωκλήσι του Αγίου Ιωάννου: Ένα όμορφο ξωκλήσι σε μια εμφανή τοποθεσία. Κτίστηκε το 1962 με συνδρομές και εργασία των κατοίκων στη θέση όπου παλαιότερα υπήρχε ένα μικρό εικονοστάσι, στον δρόμο για τις ιερές μονές της Παναγίας «Άξιον Εστί» και της Παναγίας Εικοσιφοίνισσας.

16. Το ξωκλήσι της Αγίας Αικατερίνης: Στην τοποθεσία «Πόρτες», λίγο έξω από τη Νικήσιανη, στον δρόμο για τις Σέρρες, το καλοκαίρι του 1990 κτίστηκε το εκκλησάκι της Αγίας Αικατερίνης. Στην τοποθεσία αυτή πρέπει να υπήρχε βυζαντινή εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης. Το 1989 η αγία Αικατερίνη παρουσιάστηκε σε όραμα στον Αυγέρη Παναγιώτη, κάτοικο της Νικήσιανης ζητώντας του να της κτίσει εκκλησία δίπλα στις «Πόρτες», όπου βρισκόταν η παλιά εκκλησία της. Εκείνος όμως το αμέλησε. Παρουσιάστηκε τότε και στη σύζυγό του, η οποία επίσης το αμέλησε. Η Αγία Αικατερίνη εμφανίστηκε και τρίτη φορά στο ζευγάρι και τους έδωσε να καταλάβουν ότι έπρεπε να πραγματοποιήσουν οπωσδήποτε το επίμονο αίτημά της. Εν τω μεταξύ η αγία Αικατερίνη παρουσιάστηκε και στο ζεύγος Πετρούδη Γεωργίου, σύγαμπρου του Αυγέρη Παναγιώτη και έτσι όλοι μαζί αποφάσισαν το καλοκαίρι του 1990 την ανέγερση της εκκλησίας, 100 περίπου μέτρα πιο πέρα από τα θεμέλια της παλιάς εκκλησίας. Θεωρήθηκε επιβεβλημένο στα θεμέλια της καινούριας εκκλησίας να τοποθετηθεί υλικό από τα συντρίμμια της παλιάς εκκλησίας.

Στις εκκλησίες αυτές έρχονται να προστεθούν ο ιερός ναός Υψώσεως Τιμίου Σταυρού και τα ξωκλήσια Αγίας Τριάδας και Αγίας Ειρήνης Γεωργιανής, ο ιερός ναός Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, στον οποίο έχει προστεθεί παρεκκλήσι του Αγίου Τριανταφύλλου και ο Ιερός Ναός Αγίου Χριστοφόρου του συνοικισμού του Αγίου Χριστοφόρου.

ΠΗΓΗ: Νικήσιανη: Η κωμόπολη με τις 18 εκκλησίες! – Flowmagazine