Ποιός θα ασχοληθεί με τη χλωρίδα του Παγγαίου;

ΤΙ ΑΝΑΦΕΡΕΙ ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΤΟΥ «ΤyposThes» ΓΙΑ ΤΗΝ ΦΥΤΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ

Περίπου 1 στα 3 ενδημικά φυτικά είδη της Ελλάδας, τα οποία είμαστε υπεύθυνοι σαν χώρα να προστατεύουμε, βρίσκεται σήμερα σε μια κατηγορία κινδύνου και απειλής, ενώ υπάρχουν και 5 είδη που θεωρούνται εξαφανισθέντα.

Η χλωρίδα της Ελλάδας, η ιστορία, το παρόν και το μέλλον της φυτοποικιλότητας στη χώρα, τα ενδημικά και απειλούμενα είδη φυτών, οι επιπτώσεις των πυρκαγιών, της κλιματικής αλλαγής και των αλλαγών χρήσεων γης στην φυτοποικιλότητα, ήταν μερικά από τα θέματα που αναδείχθηκαν στο πλαίσιο του 18ου Πανελλήνιου Συνεδρίου της Ελληνικής Βοτανικής Εταιρείας (Ε.Β.Ε.), που πραγματοποιήθηκε στις 2-5 Οκτωβρίου 2024, στο ΚΕΔΕΑ του ΑΠΘ, υπό την αιγίδα του Τμήματος Βιολογίας του ΑΠΘ και σε συνεργασία με το Εργαστήριο Συστηματικής Βοτανικής και Φυτογεωγραφίας του Τμήματος Βιολογίας του ΑΠΘ.

Το βασικό θέμα του Συνεδρίου ήταν «Από τη διατήρηση στην αποκατάσταση της φυτοποικιλότητας – προς μία ολιστική προσέγγιση στην εποχή της κλιματικής κρίσης», και όπως ανέφεραν οι διοργανωτές, ανταποκρίνεται στην επιτακτική ανάγκη εφαρμογής της γνώσης και των ερευνητικών αποτελεσμάτων της Βοτανικής Επιστήμης, σε παγκόσμια κλίμακα, για την αποκατάσταση της φυτικής ποικιλότητας, που δέχεται ισχυρές και εκτεταμένες πιέσεις σε έναν έντονα μεταβαλλόμενο κόσμο.

Μαζί με τα ερευνητικά αποτελέσματα που σχετίζονται με το βασικό θέμα του Συνεδρίου παρουσιάστηκαν και θέματα από ένα μεγάλο εύρος αντικειμένων της Βοτανικής Επιστήμης.

Μεγάλος αριθμός ανακοινώσεων αφορούσαν τη βιολογία και τις αποκρίσεις των φυτών σε περιβαλλοντικές αλλαγές.

Επιπλέον, παρουσιάστηκαν αποτελέσματα που αφορούν στην έρευνα στους μύκητες, που αποτελούν αφανή αλλά μόνιμη και καθοριστική παρουσία στα οικοσυστήματα. Σε ειδικές συνεδρίες παρουσιάστηκε ο πρόσφατος Κόκκινος Κατάλογος Απειλούμενων Φυτών και Μυκήτων που υλοποιήθηκε από τον Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α., υπό την ευθύνη και υποστήριξη της Ελληνικής Βοτανικής Εταιρείας και οι συλλογές των Ελληνικών Βοτανικών Μουσείων και Κήπων, που περιέχουν έναν πλούτο ιστορικών και σύγχρονων δεδομένων για την ελληνική φυτοποικιλότητα.

Π ΒΟΤΑΝΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ ΤΟΥ ΠΑΓΓΑΙΟΥ

Το όρος Παγγαίο, μαζί με τις φυσικές του ομορφιές, τις μεγάλες ορθοπλαγιές, τα μεγαλόπρεπα αλπικά τοπία, τις κατάφυτες απότομες βουνοπλαγιές και τους χείμαρρους που ξεκινούν από αυτές, ήταν γνωστό και για την ποικιλία της χλωρίδας και της πανίδας του. Σήμερα, λίγα από αυτά που υπήρχαν κάποτε σώζονται, όπως άλλωστε και στα περισσότερα βουνά της Ελλάδας, σχηματίζουν όμως ένα μοναδικό και αξιόλογο οικοσύστημα.
Λόγω των διαφορετικών κλιματολογικών συνθηκών που δημιουργούνται σε διάφορα ύψη υπάρχουν ζώνες βλάστησης ανάλογες με το υψόμετρο και τις κλιματολογικές ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής, με χαρακτηριστικά είδη φυτών και ζώων για κάθε ζώνη.

Η ζώνη της Μεσογειακής Μακιάς

Από τους πρόποδες του βουνού και μέχρι τα 800 μέτρα ύψος περίπου συναντούμε τη ζώνη των θάμνων ή ΖΩΝΗ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗΣ ΜΑΚΙΑΣ που χαρακτηρίζεται από φυτά-θάμνους ή δένδρα με μικρό ύψος (3-4 μέτρα).
Τέτοια φυτά είναι το πουρνάρι (Queτcus coccifera), η άρια (aueτcus ilex), το σχίνο (Pistacia lentiscws), η αγριελιά(olea europana), η άγρια αμυγδαλιά (Prwnus webbii), η άγρια δαμασκηνιά (Prwnus domestica), η γκόρτσια (Pyrus spinosa), το θαμνοκυπάρισσο (dunipeτws phoenicea) και η κουμαριά (Arbutus anedo). Συχνά συναντούνται φτέρες(pteridium aguilinum) και, στα χαμηλότερα αυτής της ζώνης, οι αγγελικές (Angelica Siluestries).
Από τα ωραιότερα αγριολούλουδα της Ελληνικής χλωρίδας, οι κόκκινες παιόνιες (Paponia peregrina), τα κυκλάμινα (cuclamen se), οι κόκκινοι και ροζ κρίνοι (Lilium Chalcedonicum) και (L. Matragon) και πολλά είδη ιρίδων, όπως το lris sίntenisii τα συναντάμε αρκετά συχνά σε μερικές περιοχές. Η ζώνη αυτή συχνά διακόπτεται από δασύλλια πεύκης (Pinus brutia), καστανιές (castanea satiνα) και πλατάνια (Platanus οάentalis).
Η χλωρίδα της ζώνης αυτής έχει υποβαθμιστεί σημαντικά λόγω των συχνών πυρκαγιών, της υπερβόσκησης, αλλά και της παράνομης υλοτόμησης που γίνεται από τους κατοίκους των γύρων χωριών και γενικά της έντονης ανθρώπινης δραστηριότητας (γεωργία, κτηνοτροφία, υλοτομία, διάνοιξη δασικών δρόμων, λατομεία, κυνήγι).

Η Oρεινή ζώνη

Η ορεινή ζώνη, ή Ζώνη των Ορεινών Δασών, διαδέχεται αυτή της μεσογειακής μακίας, μέχρι το ύψος των 1800 μ. περίπου. Εδώ υπάρχουν τα μεγάλα δένδρα, κυρίως οξιές (Fagus suluatica) και ανάμεσά τους, λίγες σημύδες (betulapentula) και δασική πεύκη (Pinus siluestris). Ελάχιστες είναι οι βελανιδιές (Quercus macro lepsis) και τα κέδρα (duniperus oxucedrws). Στα ψηλότερα της ζώνης, σε μερικά σημεία, συναντούμε το μακεδονίτικο έλατο (Abies borisciregis), ενώ δεν είναι σπάνιο το Γαϊδουροπούρναρο ή γκι (uiscum album).
Χαρακτηριστικό των δασών αυτών είναι η σχεδόν παντελής έλλειψη γέρικων δένδρων, εξαιτίας της εντατικής υλοτομίας. Απόρροια του γεγονότος, αυτού είναι ότι δεν υπάρχουν δένδρα με κουφάλες, που θα χρησίμευαν για καταφύγιο και φώλιασμα ζώων και πουλιών.
Στα ξέφωτα που σχηματίζονται μέσα στο δάσος αυτό, συναντάμε φτέρες (Pteridium aguilίnun) και αγριολούλουδα, όπως κρόκους (crocus safinws), ορχιδέες (orchis sp), (orchrys sp) (Dactylonhiza sp), κρίνους (Lilium sp) και ίριδες (iris sp). Μερικά από αυτά είναι πολύ σπάνια.
Πολλά είναι και τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά στα ξέφωτα και τις ορθοπλαγιές της περιοχής.

Η Aλπική ζώνη

Η Αλπική Ζώνη εκτείνεται πάνω ατό τα 1800 μ. έως και την κορυφή (1956 μ.). Χαρακτηρίζεται από χαμηλή θαμνώδη βλάστηση λίγων εκατοστών. Τα φυτά εδώ έχουν προσαρμοστεί στις αντίξοες καιρικές συνθήκες (άνεμοι, ξηρασία, άγονο έδαφος, χαμηλές θερμοκρασίες και υψηλές χιονοπτώσεις), αναπτύσσοντας ισχυρές ρίζες, βολβούς, μικρά συχνά λεπτά σαν βελόνες φύλλα. Ευδοκιμούν πολλά αγριολούλουδα, όπως ο κρόκος (crocus satinus), η αγριοτριανταφυλλιά (Rosasp) σε νάνα μορφή, το κολχικό (Cnlchicum cupanii) και (C. Lίngulatum), το κενταύριο (centaurea mixta) και πολλά άλλα σπάνια και λιγότερο γνωστά. Εδώ ζουν λύκοι (canis Ιυpus), λαγοί (Lepus capensis) και πέρδικες (Alectoris graeca). Στις ορθοπλαγιές φωλιάζουν κόρακες (coruus corax), ενώ δεν είναι σπάνιο να δει κανείς κάποιο χρυσαετό να πετάει πίσω από τις κορυφές του βουνού.

Καταστροφές κίνδυνοι και προστασία του δάσους

Το δασικό σύμπλεγμα του όρους έχει έκταση 19.985 εκτάρια. Μέρος αυτού είναι καταφύγιο θηραμάτων, πράγμα που φαίνεται να αγνοείται από πολλούς ασυνείδητους κυνηγούς της περιοχής, αφού δεν ελέγχεται καμία δραστηριότητα στο βουνό. Οι συχνές πυρκαγιές, η διάνοιξη δασικών δρόμων, η υλοτομία και η ανεξέλεγκτη βοσκή των γιδοπροβάτων στην περιοχή, έχουν συντελέσει στην υποβάθμιση της χλωρίδας και της πανίδας.
Στους πρόποδες του βουνού, αλλά και ψηλότερα τα δεκάδες λατομεία σχιστόλιθων χαράσσουν αθεράπευτες πληγές στο βουνό και τη ζωή του. Αυτά, μαζί με τη μόλυνση του κάμπου του Παγγαίου από τα λιπάσματα και τα φυτοφάρμακα, καθώς και τις φόλες που βάζουν οι κτηνοτρόφοι στην προσπάθειά τους να εξοντώσουν τους λιγοστούς λύκους που θεωρούν απειλή για τους ίδιους και τα κοπάδια τους, έχουν αποδεκατίσει την πανίδα της περιοχής.
Περισσότερες πληροφορίες για την χλωρίδα του Νομού Σερρών πατήστε εδώ

Πηγές:
protiserron.gr
MelissokomiaNet.gr