Εκλεκτός μεζές από τα αρχαία χρόνια τα χέλια του Στρυμόνα…

ΤΙ ΑΝΑΦΕΡΕΙ ΣΤΟ ΠΟΙΗΜΑ ΤΟΥ “ΗΔΥΠΑΘΕΙΑ” Ο ΑΡΧΕΣΤΡΑΤΟΣ

Τα περίφημα χέλια του Στρυμόνα αποτελούσαν έναν από τους πιο εκλεκτούς μεζέδες της ελληνιστικής εποχής και είχαν αποκτήσει φήμη που ξεπερνούσε τα όρια της Μακεδονίας.

Ο ποταμός Στρυμόνας, που διασχίζει τη Βόρεια Ελλάδα και καταλήγει στη λίμνη Κερκίνη, φιλοξενούσε άφθονα χέλια.
Ο Στρυμώνας (σημερινός Στρυμόνας ποταμός) ήταν γνωστός για τα χέλια του, τα οποία είχαν εξαιρετική γεύση και ποιότητα λόγω των ειδικών υδάτινων συνθηκών της περιοχής.

Αυτά τα χέλια ήταν τόσο δημοφιλή που εξάγονταν σε άλλες περιοχές της ελληνιστικής και ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, και η φήμη τους διατηρήθηκε για αιώνες.

Μία από τις παλαιότερες και πιο σημαντικές αναφορές στα χέλια του Στρυμόνα προέρχεται από τον Αρχέστρατο, τον Έλληνα από τη Σικελία που θεωρείται ο “πατέρας της γαστρονομίας”.

Ο Αρχέστρατος, ο οποίος θεωρείται ένας από τους πρώτους γαστρονόμους της ιστορίας, έζησε τον 4ο αιώνα π.Χ. και ήταν γνωστός για το έργο του Ηδυπάθεια, ένα ποίημα που περιγράφει με λεπτομέρεια τα καλύτερα φαγητά και τα γαστρονομικά προϊόντα της εποχής του..

Στον περίφημο γαστρονομικό του οδηγό, που αποτελεί ένα είδος αρχαίου “Michelin Guide”, εξυμνεί τα χέλια του Στρυμόνα ως έναν από τους καλύτερους μεζέδες της εποχής.

Αυτή η αναφορά διασώθηκε από τον Αθήναιο στους Δειπνοσοφιστές (απ. 8, 298e), όπου αναφέρεται με θαυμασμό η γεύση και η ποιότητά τους. Ο Αθήναιος, στο έργο του, (3ος αιώνας μ.Χ.), αναφέρει αυτή την πληροφορία ως μέρος μιας ευρείας συζήτησης για την γαστρονομία και τα πολυτελή τρόφιμα της αρχαιότητας.

Η αναφορά του στον Αρχέστρατο και στα χέλια του Στρυμώνα είναι μια από τις πολλές μαρτυρίες που δείχνουν την σημασία της γαστρονομίας και των γαστρονομικών προϊόντων στην αρχαία ελληνική και ελληνιστική κοινωνία.

Τα χέλια αυτά συνήθως πάστωναν ή τα διατηρούσαν με άλλους τρόπους για να μπορούν να εξαχθούν και να καταναλωθούν σε περιοχές εκτός της Μακεδονίας.

Η πρακτική της διατήρησης του ψαριού μέσω πάστωσης ή καπνίσματος ήταν κοινή στον αρχαίο κόσμο, και φαίνεται πως τα χέλια του Στρυμόνα είχαν ιδιαίτερη ζήτηση ακόμα και στις αγορές της Νότιας Ελλάδας και πέρα από αυτήν.

Η σημασία τους δεν ήταν μόνο γαστρονομική, αλλά και οικονομική, αφού η εξαγωγή τους συνέβαλε στο εμπόριο και την οικονομία της περιοχής. Επιπλέον, η υψηλή τους εκτίμηση από διανοούμενους και γευσιγνώστες της εποχής αναδεικνύει τη σημασία που είχε η γαστρονομία στον αρχαίο ελληνικό κόσμο.

Τα χέλια του Στρυμόνα αποτελούν ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς η αρχαιοελληνική κουζίνα δεν περιοριζόταν μόνο στο ελαιόλαδο, το ψωμί και το κρασί, αλλά περιλάμβανε εκλεκτές λιχουδιές με διατροφική και πολιτιστική αξία.

Υ.Γ.Βιβλιογραφία:Athenaeus. The Learned Banqueters. Translated by S.D. Olson. Cambridge, MA: Harvard University Press, 2006.Archestratus. Hedypatheia. In Food in the Ancient World from A to Z, by Andrew Dalby, 45-46. London: Routledge, 2003.Dalby, Andrew. Food in the Ancient World from A to Z. London: Routledge, 2003.Wilkins, John, and Shaun Hill. Food in the Ancient World. Malden, MA: Blackwell Publishing, 2006.